Dünyadaki en önemli üç Hava Taktik Eğitim Merkezi’nden biri olan Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi, Anadolu Kartalı Tatbikatlarının yanı sıra Eylül 2o1o’da Türkiye ve Çin’in katıldığı ‘I Know Kungfu – Bilateral Training’, Mart 2o12’de Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri [ABD]’nin katıldığı ‘Anatolian Falcon’, Eylül 2o14’te Türkiye ve Pakistan’ın katıldığı ‘TUSAP Raiders’, Mart 2o15’te Türkiye ve Azerbaycan’ın katıldığı ‘Turaz Şahini’, Nisan 2o15’te çok uluslu ‘IŞIKEx’ arama kurtarma ve Mayıs 2o15’te ‘NATO Tiger Meet’ Tatbikatlarına da ev sahipliği yaparak farklı tatbikat ve eğitimleri de planlayıp uygulayabileceğini göstermiştir.
Merkezin kuruluşundaki amaç; tecrübesiz pilotların olası savaşların başında kaybedilmesinin önlenmesi, uçak kaybının mümkün olduğunca azaltılması, uluslar ve kuvvetler arasında deneyim paylaşımının sağlanması idi. Bu amaçları yerine getirecek merkezin kurulması için Türk Silahlı Kuvvetleri [TSK], dünyadaki eğitim merkezlerini incelemiş ve 1997’de Nellis Hava Üssü’nde icra edilen Red Flag Tatbikatı’na altı F-16 Uçağı ve 57 personel ile katılım sağlanarak Anadolu Kartalı Tatbikatının temel yapısı oluşturulmaya başlanmıştır. 2ooo-2oo1 arasındaki alt yapı çalışmaları ile 1998’de İncirlik’te gerçekleştirilen Anatolian Flag Tatbikatı ve Merkez Komutanlık çalışmaları doğrultusunda Haziran 2oo1’de Elektronik Harp Sistemleri, ek çalışma alanları ve konaklama binaları da tamamlanarak Merkez bugünkü kapasitesine ulaştırılmıştır. Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi, dünyadaki üç merkezden biri olma özelliğinin yanı sıra Avrupa’daki tek Hava Taktik Eğitim Merkezi olması ile de tercih sebebi olmaktadır.
Bu sene 15’incisi düzenlenen Tatbikata, başta Türkiye olmak üzere Almanya, ABD, İngiltere, İspanya ve Pakistan Hava Kuvvetlerinden filolar katıldı. Ayrıca Tatbikata Hava Kuvvetleri unsurlarının yanı sıra Türk Kara ve Deniz Kuvvetleri de katılarak çeşitli görevlerde helikopter, firkateyn ve hücumbotlarla yer aldılar. Brezilya, Cezayir, Danimarka, Endonezya, Estonya, Fas, Japonya, Katar, Kore Cumhuriyeti, Kosova, Lübnan, Malezya, Moldova, Moğolistan, Romanya, Senegal, Slovakya, Slovenya, Şili, Tacikistan, Tunus ve Umman ise Tatbikata gözlemci olarak katılım sağladılar.
Anadolu Kartalı Tatbikatının amacı; bir senaryo dahilinde, gerçeğe yakın savaş ortamında tüm katılımcıların bilgi, beceri ve tecrübelerinin paylaşılması ve birleşik harekata yönelik eğitim seviyelerinin yükseltilmesi, böylece gerçek harekatta zayiat seviyesinin minimuma ve etkinliğin maksimum seviyeye ulaşmasının sağlanmasıdır.
Planlama aşamasının uluslararası kısmı tatbikattan sekiz ay önce gerçekleştirilen Ön Planlama Konferansı ile, Hava Kuvvetleri Komutanlığı [HvKK] seviyesinde başlamaktadır. Ulusal ve uluslararası tüm katılımcılar bu Konferansta eğitim ihtiyaçlarını tanımlarlar. Bu tanımlamalarla başlayan programlama safhası, 5o-7o uçağın rahatlıkla aynı anda eğitim çalışması yapabileceği Tuz Gölü’nün Kuzeyinden başlayıp Kıbrıs’a doğru uzanacak şekilde Akdeniz üzerini de kaplayan 127.ooo km2’lik bir alanda, deniz seviyesinden 50.ooo feet’e kadar uzanan irtifalarda yapılabilecek tüm görevlerin organize edilmesi ile devam eder. Görevleri organize ederken öncelik verilen görev değerleri, harekata hazır uçaklar için en gerçekçi operasyonel eğitim alanının sağlanmasıdır. Pilotlara planlanmış taktiklerini daha geniş çaplı güçlerin bulunduğu formasyonlarda gerçekleştirme şansı verilir. Fikir alışverişi yapabilecekleri, edinilmiş tecrübeleri paylaşabilecekleri ortamlar sağlanır, savaş pilotları ve yer kontrol üniteleri [GCI] harbe hazır konumlarını çeşitli görev tiplerinde devam ettirebilirler. Merkezde gerçek savaştaki gibi eğitim alınması ve böyle bir durumda hayatta nasıl kalacaklarının öğretilmesi sağlanmaktadır.
Tatbikatta üç karargah vardır; Beyaz, Kırmızı ve Mavi karargahlar. Tatbikat senaryosunun temelinde av uçakları ve yerden havaya savunma sistemleri ile korunan kırmızı topraklar üzerindeki taktik ve stratejik hedeflere Mavi tarafın Kompozit Kuvvet [COMAO] Harekatı ile taarruzu oluşturmaktadır. Beyaz karargah eğitimin planlanıp, değerlendirmelerin yapıldığı merkezdir. Komuta Kontrol Merkezi, Ana Brifing Salonu ile aynı binada yer alır, hava muharebe manevralarının görüntüleri ACMI podları üzerinden aktarılıp burada görselleştirilebilir. Kırmızı kuvvet diğer binalara giremez, sadece kendi binasında planlama ve brifingleri yapar. Diğer personel de Kırmızı kuvvet binasına giremez.
132’nci Filo [Çağrı Adı: Hançer] uzun yıllardır Kırmızı kuvvet içinde ‘Agressor’ görevini başarı ile sürdürmektedir. Harekata NATO E-3A AWACS Uçaklarının yanı sıra Türk Hava Kuvvetleri de 131’inci [Çağrı Adı: Ejder] Filo envanterindeki E-7T HİK Uçakları ile destek vermekte, yer kontrol hizmeti Mavi kuvvetler için bu uçaklarca sağlanmaktadır. 3’üncü Ana Jet Üssü [AJÜ]’ndeki radar sistemi de Kırmızı kuvvet için bu görevi yüklenmektedir. 135’inci Filoya [Çağrı Adı: Ateş] ait arama kurtarma birimleri de Mavi kuvvetler için çalışmaktadır.
Kompozit Kuvvet [COMAO] Harekatı’nda yer alan görevler; Havadan Havaya Otonom Operasyon, Kompozit Kuvvet Harekatına Entegre CSAR [muharebe arama ve kurtarma], Zamana Duyarlı Hedefleme [TST Box], Akdeniz’de Deniz Görev Grubuna Taarruz [ASUW], Dinamik Hedefleme, Düşük Süratli Hava Araçlarının Korunması [SMP]’na Entegre CSAR Operasyonu, Konvoy Korunması [CP Integrated TST], Yakın Hava Desteği [CAS], Yüksek Değerli Hava Araçlarına [HVAA] Savunma & Taarruz ve Aynı Tip Uçakların Hava Muharebesi [ACT], Farklı Tip Uçakların Hava Muharebesi [DACT] ve Taktik Önleme [TI] görevleridir.
Tipik bir Anadolu Kartalı günü sabah 7:3o’daki brifingler ile başlar. Bir Kartal Uçuşu için; brifing, uçuş ve debrifing de dahil olmak üzere toplam süre yaklaşık sekiz saattir. 2o-3o dakikalık bir muharebe eğitimi için bir pilot sonraki günün planlaması için harcayacağı beş saat de dahil olmak üzere gününün 13 saatini vermektedir.
İlki 2oo1 senesinde aralarında Türkiye’nin de bulunduğu üç ülke tarafından yapılan Anadolu Kartalı Tatbikatı, 15’inci senesine Türkiye, ABD, Almanya, Belçika, Birleşik Arap Emirlikleri [BAE], Fransa, Hollanda, İngiltere, İspanya, İsrail, İtalya, Katar, Pakistan, Suudi Arabistan, Ürdün ve NATO güçlerinin katılımları ile gelmiştir. 2o15 hariç katılım rakamları şu şekildedir; 37 tatbikat, 30.997 personel, 2.57o uçak ve 21.873 uçuş sortisi.
Anadolu Kartalı 2o15/1 Tatbikatına katılım 1o4 uçak, 1.3oo personel, 14 ülkeden 28 gözlemci, 996 sorti, yaklaşık 1.6oo saat uçuş şeklinde olmuştur. Böyle değerlendirilince günde ortalama 12o sortilik yoğun bir tatbikattan bahsedebiliriz.
Tatbikata katılan filolara/uçaklara kısaca bakacak olursak:
ABD: İngiltere’de Lakenheath Hava Üssü’nde konuşlanan ABD Hava Kuvvetleri 48’inci Avcı Koluna bağlı 493’üncü Av Filosu [Çağrı Adı: Grim Reapers] 12 F-15C/D Uçağı ile Tatbikata katıldı. Filo 2o14’te en başarılı hava filosuna verilen Raytheon ödülünü 4’üncü kez aldı, Rusya’nın Ukrayna’ya girmesini takiben gelen emir ile 2o saat içinde Litvanya’ya intikal ederek göreve başlamaları ve Baltık hava sahasını ihlal eden 31 Rus uçağının önlenmesi görevlerini başarmaları ile tanınıyorlar.
Gelen uçaklar içinde biri çift olmak üzere iki ‘MiG Killmark’ işareti taşıyan uçak bulunuyor. Bu işaretler filonun 1999’da Sırp uçaklarına karşı kazandığı üstünlük nedeni ile uçak üzerlerine boyanmışlar. Filo’nun 1994’e kadar hava yer görevi üstlenip sadece bundan sonra hava hava görevlerini yürütmesi nedeniyle kısa süre içindeki kazandıkları bu başarı oldukça önemli.
Almanya: Köln’deki Özel Hava Görev Kanadı’na bağlı ‘COBO’ Filosuna ait Airbus A- 310-304 MRTT Uçağı ile katıldı. Bu uçak, tanker görevinin yanı sıra sadece yolcu taşıma, kombine yük ve yolcu taşıma ve gerektiğinde ambulans uçak olarak görev yapabilme kabiliyetlerine sahip özel bir uçak.
NATO: Almanya’da konuşlanmış olan 2 no’lu uçucu filosuna ait iki E-3A Sentry AWACS Uçağı ile Tatbikata katıldı. Filo’nun geçmişi Soğuk Savaş dönemlerinde Rusya’ya karşı yapılan radar erken ikaz/önleme çalışmalarına dayanıyor.
Filo’nun amblemi bu nedenle doğuya bakan bir aslan, altında da latince ‘Quaerimus [Ararız]’ mottosu bulunuyor. 1984’te katıldığı ‘Maple Flag’ Tatbikatından bu yana tatbikatlarda tercih edilen filolardan birisi. Ayrıca Papa 2’nci Jean PAUL’un cenaze töreninden [2oo5], 2oo6 Dünya Futbol Şampiyonasına kadar birçok etkinlikte operasyonel olarak görev aldı.
İngiltere: 11’inci Filoya ait Coningsby’de konuşlanan sekiz Eurofighter Typhoon Uçağı ile katıldı. Filo, İngiltere’nin, tarihçesi Birinci Dünya Savaşı’na kadar dayanan filolarından.
Dünya askeri havacılık tarihinde ilk uçakların keşif veya kara birlikleri ile koordineli çalışıyor olmaları nedeniyle, dünya askeri havacılık tarihinin ilk hava savaş filosu olarak kurulmuş filo şeklinde tanımlanabilirler. Tarihinde birçok kez sündürülüp yeniden aktive edilmiş olan filo, en son 2oo5’te Tornado’ların envanterden çıkartılması ile s.ndürüldü ve 29 Mart 2oo7’de Typhoon filolarının kurulması nedeni ile tekrar aktive edildi. Typhoon Uçaklarının hava-yer yeteneklerini sergilemek üzere kurulan Filo çok amaçlı görevler üstlenmekte. Filo 1915-2o15 arası tarihini DXI tescilli uçağı üzerine yaptığı özel bir kuyruk figürü ile bu yıl görselleştirdi. Bu Uçak da Tatbikata geldi ancak faaliyetlerde yoğun bir uçuşu olmadı.
Pakistan: Altı F-16A/B Blok 20 MLU’dan oluşan 9’uncu Filosu [Çağrı Adı: Griffinler] ile Tatbikata katılan Pakistan, pilot eğitimi konusunda da ortak çalışmalar yürüttüğümüz bir ülke. Filo, Pakistan Hava Kuvvetleri’nin ilk savaş filosu ve aynı zamanda en elit filosu.
Griffinler 2oo6’da da Anadolu Kartalı Tatbikatına katılmışlardı. 1987’den beri ATLIS II Hedefleme Podu ile donatılan bu Filo, hava-yer taarruz görevlerini başarı ile yerine getirebilmektedir.
Aynı zamanda Mayıs 1998’de aniden Samungli .ssü’ne transfer edilen Filo, Pakistan’ın nükleer alt yapısının savunmasından da sorumludur.
İspanya: Altı EF-18M & EF-18BM’den oluşan, Zaragoza konuşlu Ala 15’e [15’inci Hava Kanadı] bağlı 151’inci Filo, Uçakları ile Tatbikata katıldı. Ala 15, hava önlemeden, havahava muharebelerine, stratejik yer hedeflerine taarruzdan, kara kuvvetlerine yakın hava desteğine kadar geniş bir görev çeşitliliğine sahip.
1985’te kurulan ve 1994’te Bosna Hersek ve Kosova’da ilk gerçek operasyonlarına başlayan 15’inci Hava Kanadı, 2ooo’de NATO’dan Harbe Hazır derecesi alan İlk İspanyol Silahlı Kuvvetleri birliğidir. Birlik 2o11’de Sardinya [İtalya] konuşlu olarak Libya’daki ‘Operation Unified Protector’ isimli NATO Harekatına da katılmıştır.
Türkiye: F-16, F-4E 2020, E-7T, KC-135R, CN-235, AS-532, S-70 ve T129’dan oluşan toplam 69 hava aracı gücü ile Anadolu Kartalı 2o15/1 Tatbikatına katıldı.
Hava Kuvvetleri’nden 132’nci Filo F-16 Uçakları ile Kırmızı kuvvetleri temsil ederken, 141, 142, 151, 152, 161, 162, 181, 182, 191’inci Filolar F-16 Uçakları ile havahava, hava-yer görevleri icra ettiler.
Hava Kuvvetlerinin modernize ederek 2o2o’ye kadar ömrünü artırdığı F-4E 2020 Phantom II Uçakları da Tatbikat sırasında 112’nci Filo [Çağrı Adı: Şeytan] ile birleştirilen 111’inci Filo [Çağrı Adı: Panter] ve Malatya’da konuşlu 171’inci Filo [Çağrı Adı: Korsan] tarafından uçuruldu.
Tatbikata Hava Kuvvetleri ayrıca yine 3’üncü AJÜ’ne bağlı 135’inci Filo’ya ait AS-532 Cougar SAR Helikopterleri, 8’inci AJÜ’ne bağlı 202’nci Filo [Çağrı Adı: Şark]’ya ait CN-235, 131’inci Filoya ait E-7T Barış Kartalı HİK Uçağı ve bu sene 2o’nci yıllarını kutlayan 101’inci Filo [Çağrı Adı: Asena]’ya ait KC-135R Havada Yakıt İkmal Uçakları ile katıldı.
Türk Kara Kuvvetleri Kara Havacılık Komutanlığı’na ait Ankara konuşlu Sikorsky S-70 Black Hawk Genel Maksat Hel ikopterlerinin yanısıra T129 ATAK Helikopteri de Tatbikatta göz doldurdu.
Tüm bu askeri unsurların yanı sıra Hava Kuvvetleri geçtiğimiz
yıllardaki gibi üssün kapılarını sayıları yaklaşık 3oo kişiyi bulan yerli ve yabancı havacılık tutkunlarına açarak, ‘spotter’ olarak da adlandırılan bu havacılık ve fotoğraf meraklıları için eşsiz görüntü alma imkanı yarattı.
